بنام خدا

با سلام خدمت همکلاسی های محترم:

(مطالب اینجانب که هم اکنون در دسترس دارید برای آشنایی شدن شما با مبحث نرم افزار و بویژه طرح درس می باشد و برای همین یک بحث شاید چندین بار از نگاههای مختلف تکرار شده است)

دو واژه ی سخت افزار (Hard Ware) و نرم افزار (Soft Ware) از واژه های عمومی در علوم مختلف می باشند. بدین معنا که تمام علوم در مبانی نظری خود شامل یک سری تعاریف اولیه ، دستورالعمل ها و قوانین می باشند که بدنه ی نرم افزاری آن علوم را تشکیل می دهند و جهت اجرایی شدن و عینیت بخشیدن به این مباحث نظری نیاز به امکانات و ابزار خاص می باشد که اصطلاحاً سخت افزار آن علوم را تشکیل می دهند، یا به طور کلی هر سیستم شامل دو بخش سخت افزار و نرم افزار می باشد. اولین بار جان تاکی در سال 1958 میلادی واژه ی سخت افزار و نرم افزار را در علوم رایانه به کار گرفته است.

بعد نرم افزاری:

برکاربرد روش های طراحی –اجرا –ارزشیابی کل فرایند تدریس تاکید دارد .

مهارت های برنامه ریزی ، طراحی تدریس ( طرح تدریس)، روشها و فنون تدریس و تهیه منابع آموزشی مورد توجه است.

طرح درس یکی از نرم افزارهای مناسبی است که در خدمت آموزش صحیح قرار می گیرد . و ضمن تسهیل فعالیت های آموزشی و مشخص نمودن تکلیف دانش آموز ( در ابتدا ، انتها و حین تدریس ) ، فرصتی برای روند تکمیل نحوه تدریس مربیان و اندوختن تجربیات فردی را در تدریس فراهم می نماید

یک فرایند آموزشی ، از مجموعه عناصر مرتبط به هم که به صورت یک کل و رفتار واحد عمل می کند ، تشکیل شده است و هدف از این ارتباط به هم پیوسته و اعمال هماهنگ ، نیل به یک نتیجه دلخواه و موفقیت آمیز است . مقصود از یک نتیجه دلخواه و موفقیت آمیز هم ، تعیین مشخصات هدف یا انتظارات آموزشی معلم است که پس از تدریس ، دانش آموزان باید به صورت رفتارهای عینی و قابل اندازه گیری از خود نشان دهند .

تکنولوژی آموزشی ، تلاش می کند فرایند آموزشی را به گونه ای طراحی و تنظیم کند که تمام عوامل و عناصر تشکیل دهنده آن ، به طور سیستماتیک و هماهنگ برای رسیدن به هدفهای آموزشی از پیش تعیین شده ، به هم مرتبط باشند . از این رو ، چنانچه در سیستم آموزشی سنتی بخواهیم با اصلاح یا کنترل یک یا چند عامل از مجموع عوامل تشکیل دهنده فرایند آموزشی ، به هدفهای مورد انتظار ، یعنی یادگیری موفقیت آمیز فراگیرنده برسیم ـ حتی اگر در این راه از بودجه و صداقت حرفه ای معلمان به طور کامل استفاده کنیم ـ موفق نخواهیم شد ؛ زیرا هدف از چنین نگرشی ( سیستماتیک ) افزایش قدرت و توانایی انسان ، از طریق به کار گیری تدبیر و تفکر او همراه با بهره گیری از تسهیلات فنی و دستگاهها ، در نیل به مقاصد از پیش تعیین شده است . بارزترین مثال در نگرش سیستمی ، موفقیت و پیشرفتهای عظیم انسان در سیستمهای نظامی ، سیستم موشکی ماهواره ها و برنامه های فضانوردی است . نگرش سیستمی ، به منظور حل مشکلات تولید ، بازاریابی ، توزیع و ترابری در صنعت بازرگانی نیز به کار گرفته می شود . با توجه به کارآیی و موفقیت کارکرد سیستم در سایر زمینه ها ، مربیان و صاحبنظران آموزشی مدتهاست تلاش می کنند مفهوم تئوری سیستم ها را در امر آموزش به کار گیرند درباره مفهوم آموزش به صورت سیستماتیک باید گفت در اینجا اساس ومعنی نگرش تکنولوژیک بیش از مفهوم یک ماشین یا دستگاه فنی است .

در واقع تکنولوژی یعنی شناخت راهها و روشهای کار و عمل و براین اساس می توان نتیجه گرفت که تکنولوژی آموزشی عبارت است از شناخت راهکارهای آموزشی و روش اجرای کارهای آموزشی . و باید گفت کار اصلی آن طراحی سیستماتیک نظام های آموزشی است.

در ادامه بحث قبل از صحبت در باره جدول طراحی آموزشی باید گفت فرایند آموزش به سه مرحله مجزا تقسیم می شوند که عبارتند از .

1 – فعالیتهای آموزشی پیش از تدریس

2 – فعالیتهای آموزشی ضمن تدریس

3 – فعالیتهای آموزشی بعد از تدریس

مرحله اول مرحله طراحی آموزشی است و در مرحله دوم به اجرای طرح آموزشی تدوین شده می پردازیم و نهایتاً در مرحله سوم بعد از بررسی نتایج بدست آمده به بازنگری و اصلاح طرح آموزشی جهت استفاده بهتر در دوره های بعد اقدام می شود . ( این سه مرحله در فرایند طراحی آموزشی لحاظ می شوند )

برای طراحی آموزشی الگوهای گوناگونی وجود دارد بین  الگوهای مختلف از لحاظ ظاهری تفاوتهای وجود دارد ولی می توان گفت از نظر اصل وپایه بین اکثر آنها شباهت و هماهنگی وجود دارد و وترتیب و توالی مراحل الگوها تقریباً یک سان است .

اهمیت نمودار طراحی آموزشی در این است که با مراجعه به آن می توان مراحل طراحی آموزشی مربوط به موضوع مورد نظر را در پیشرو داشت و از طرفی به کمک آن می توان جایگاه رسانه ها و مواد آموزشی را شناخت و با در نظر داشتن تمامی مراحل طراحی آموزشی و توجه به آنها مواد و رسانه های آموزشی را می توان متناسب با اهداف مورد نظر در طراحی آموزشی تهیه نمود که در این صورت قابلیت و کارآیی بیشتری خواهند داشت .

مراحل نوشتن طرح درس روزانه:

به طور کلی برای تهیه یک طرح درس روزانه، مراحل و نکات زیر را به ترتیب دنبال می کنیم.

1- مشخصات کلی:

ابتدا باید نام درس، موضوع درس، مدت جلسهأ شماره طرح درس، نام مدرسه، تعداد دانش آموزان، کلاس و دوره تحصیلی، نام معلم و تاریخ را در بالای صفحه کاربرگ طرح درس نوشته شود.

2- مشخص کردن اهداف کلی، جزیی و رفتاری:

یک معلم آگاه هدفهای کلی و رفتاری موضوعی که قصد تدریس آنرا دارد مشخص می نماید.

1-2. هدفهای کلی: یک هدف کلی، یک عبارت واحد است که وضعیت فراگیر را پس از دریافت یک عمل آموزشی توصیف می کند . به عبارت دیگر هدفهای کلی آموزشی حاوی نتایجی هستند که معلم انتظار دارد، در اثر آموزشی که به دانش آموزان می دهد و فعالتیهایی از آنها برای یادگیری به عمل می آورند عاید آنان گردد. این قبیل اهداف مهم هستند و در معرض تعبیرهای گوناگون قرار می گیرند.

2-2. هدفهای جزیی: هدفهای کلی قابلیتهایی هستند که قرار است فراگیران پس از گذراندن مجموعه ای از تجارب یادگیری کسب کنندو چون این هدفها با واژه های کلی بیان می شوند معمولاً توضیح بیشتر ضروری است. این توضیح از طریق ارایه مجموعه ای از هدفهای جزیی انجام می پذیرد.

3-2. هدفهای رفتاری: پس از مشخص نمودن اهداف کلی و تجزیه آن به اهداف جزیی، اهداف رفتاری مطرح می گردد. هدفهای رفتاری عبارتند از اعمال، رفتارها ، حرکات وآثاری که قابل مشاهده کردن ، شنیدن ، لمس کردن و قابل سنجش باشند. این قبیل اهداف مشخص می سازند که دانش آموزان به هدفهای کلی رسیده اند. برای طرح هدفهای رفتاری رعایت چهار ویژگی و مخاطب، فعل رفتاری، شرایط و معیار و درجه، ضروری می باشد.

3- وسایل آموزشی:

انتخاب رسانه های مناسب منجر به آموزش مؤثرتر خواهد شد. از یک رسانه آموزشی نمی توان در همه موقعیتهای آموزشی استفاده کرد. هر موقعیت آموزشی رسانه خاص خود را طلب می کند. بدون توجه به قابلیتهای رسانه های آموزشی در موقعیتهای مختلف، نمی توان از آنها استفاده مناسبی به عمل آورد.

برای شناسایی یک رسانه ی مناسب ، ابتدا باید به چند پرسش پاسخ داد. این پرسشها عبارتند از:

هدف از ایجاد ارتباط چیست؟ چه کسی می خواهد ارتباط برقرار کند و چه ویژگیهایی دارد؟ مخاطب ارتباط کیست؟ چه میزان پذیرش دارد؟ ویژگیهای او چیست؟ شرایط زمانی و مکانی برقراری ارتباط چیست؟ و برای انجام این کار چه امکاناتی وجود دارد؟

به طور کلی عوامل مؤثر در انتخاب رسانه ها عبارتند از: 1- نوع هدفهای آموزشی 2- ویژگیهای مخاطبان 3- روشهای فنون آموزشی 4- قابلیت رسانه برای انتقال پیام مورد نظر 5- جذابیت رسانه 6- کیفیت فنی هنری 7- عملی بودن و سهولت کاربرد 8- اقتصادی بودن.

4- روشهای تدریس: 

با پیشرفت علوم و فنون و پیچیده شدن جوامع بشری ، نیازهای فردی اجتماعی نیز پیچیده تر می شود و برای ارضای نیازهای پیچیده احتیاج به علوم و فنون پیچیده تر می باشد.

کسب علوم و فنون در سایه به کارگیری روشهای مفید و مؤثر ، جدیدو کارآمد در آموزش امکان پذیر است. به همین دلیل به منظور نیل به اهداف آموزشی تعیین شده بهره گیری از روشهای تدریس و الگوهای تدریس متناسب با هدفهای درس و نوع مطالب و بحث، نوع کلاس، تعداد دانش آموزان و غیره روشها و الگوهای خاص مورد استفاده قرار می گیرد.

5- قبل از شروع درس:

هر معلمی قبل از شروع درس باید از حضور دانش آموزان آگاهی حاصل کند، همچنین مطمئن شود که آنان از سلامت روحی و جسمی برای شروع درس آمادگی دارند، زیرا دانش آموزان باید در آغاز درس احساس آرامش نمایند و مشتاقانه منتظر یاد گرفتن درس جدید باشند، پیش از شروع درس جدید چنانچه از قبل تکلیفی برای دانش آموزان تعیین شده است مورد بازدید و بررسی قرار گیرد و برنامه های دیگر با صلاحدید معلم انجام می گیرد. ولی باید توجه داشت که کارهای قبل از شروع درس نباید زیاد طول بکشد زیرا طولانی شدن این مرحله از شور و شوق اولیه فراگیران می کاهد.

6- ارزشیابی تشخیصی:

پیش از آغاز درس جدید معلم باید رفتار ورودی دانش آموزان را مشخص سازد دکترسیف معتقد است که : "رفتار ورودی بر آمادگی فرد برای یادگیری رفتاری تازه دلالت دارد. به سخن دیگر آنچه کسی قبلاً یادگیرفته است یا آنچه برای شروع به یادگیری مطلبی تازه می بایست یادگرفته باشد رفتار ورودی او نامیده می شود".

معلم قبل از شروع درس جدید باید اطمینان حاصل کند که دانش آموزان مطالب درس قبل ، به خصوص مطالبی که دانستن آنها برای درس جدید پیش نیاز محسوب می شود را می دانند. به همین دلیل به هر طریق که لازم می داند از پیش دانسته های دانش آموزان ارزشیابی به عمل می آورد. نوع ارزشیابی بستگی به نوع درس و هدفهای درسی می تواند از سئوال شفاهی تا آزمون کتبی متغیر باشد توجه به میزان اطلاعات قبلی دانش آموزان، از این بابت که سطح درس دادن براساس آن تنظیم شود، ضروری می باشد.

7- آماده سازی:

آماده سازی فعالیتی است که معلم از طریق آن سعی می کند ارتباط معنی دار بین تجربیات قبلی و انتظارات و نیازهای شاگردان با هدفهای آموزشی کلاس برقرار کند. معلم پیش از آنکه مطلب اصلی را به دانش آموزان ارایه دهد باید ذهن و حواس آنها را برای آموختن درس جدید جلب نماید. به طور کلی هدف از آماده سازی عبارت است از تمرکز بخشی حواس فراگیران، معرفی ضمنی غیرمستقیم موضوع درس به ایجاد علاقه و انگیزه و کنجکاوی در دانش آموزان برای یادگیری مطلب جدید.

معلمان مسئولان پدیدآوری موقعیتهایی هستند که در کارآموزان و دانش آموزان ایجاد انگیزه کنندو آنان باید موضوعات درس و سایر مواد آموزشی را به گونه ای آراسته و ترتیب دهند که نیازهای فراگیرندگان برآورده شود.

8- ارائه ی  درس:

این قسمت اساس طرح درس را تشکیل می دهد و باید به کاملترین وجه تنظیم گردد. درس جدید باید بر پایه دانسته ها و تجارب قبلی دانش آموزان طراحی و ارایه گردد، بطوریکه ارتباط منطقی درس جدید با مرحله آماده سازی حفظ گردد. مطالب ارایه شده باید دارای پیوستگی و نظم منطقی باشد معلم باید فعالیتهایی را که به روشها و فنون تدریس مربوط می شود در ارایه درس به اختصار مشخص نمایدو تنها نام بردن از عنوان کلی روشها و الگوهای تدریس کافی نیست بلکه لازم است نوع فعالیتهایی را که معلم می خواهد در جریان ارایه انجام دهد در این قسمت قید نماید.

9- فعالیتهای تکمیلی:

انتخاب روش برای انجام فعالیتهای تکمیلی به موضوع و هدف درس بستگی دارد. به عنوان مثال، اگر درسی که ارایه می شود به جمع بندی نیاز دارد معلم باید نوع آن را انتخاب کند، آیا جمع بندی را به طور شفاهی انجام می دهد و یا به صورتهای دیگر و غیره.

چنانچه برای تکمیل درس تمرین لازم باشد باید نوع تمرین و چگونگی انجام آن در طرح درس مشخص گردد. مثلاً اگر قرار است دانش آموزان تمرینهای کتاب را انجام دهند، باید تمرینهای مورد نظر با ذکر صفحه در طرح درس قید گردد.

10- ارزشیابی تکوینی:

ارزشیابی تکوینی به معنای ارزشیابی در همه مراحل تهیه برنامه است. در سراسر فرایند تدوین برنامه باید انجام ارزیابی پرداخت و در هیچ شرایطی نباید ارزیابی را وانهاد.

پس از پایان یافتن تدریس ، معلم از نتیجه ی کار خود و میزان آموخته های دانش آموزان ارزشیابی به عمل می آورد. ارزشیابی تکوینی می تواند جزء فعالیتهای تکمیلی نیز به حساب آید مانند بازدید دفترهای تمرین به منظور رفع اشکالهای موجود ، جمع آوری پاسخ های دانش آموزان در مورد سئوال مطرح شده در کلاس ، ثبت اشتباهات دانش آموزان در دفتر جبرانی و دقت در رفتارهایی که نشانه علاقه مندی و یا عدم علاقه دانش آموزان نسبت به درس نیز می تواند در ارزشیابی تکوینی قرار گیرد. 

مقدمه

راهنمای زیر تنها راه نوشتن طرح درس نیست، بلکه مروری کلی بر مهمترین و کلیدی ترین نکات پدید آوردن طرح درس است. با دنبال کردن گام به گام راهنمایی های زیر می توانید علاوه بر درست کردن طرح، شرح هر یک از اجزای طرح درس را نیز یاد بگیرید.
1- روشن است که اولین چیزی که باید در نظر بگیرید، موضوعی است که می خواهید درس بدهید. این موضوع باید بر اساس استانداردهای آموزشی تدوین شده باشد. در ضمن باید بدانید که برای چه پایه ای طرح درس می نویسید و این نکته را تا پایان کار در ذهن خود داشته باشید و تخمینی هم از زمان لازم برای تدرس انجام دهید تا در بودجه بندی زمان به شما کمک کند. وقتی موضوع را مشخص کردید، باید به این مساله فکر کنید که چطور می خواهید آن را درس بدهید. حالا وقت آن است که سری به کتاب معلم درستان بزنید و ببینید که چگونه می توان استانداردهای خاص آن درس را رعایت کرد. این کار بسیار ارزشمند و لازم است، چون شما را مطمئن می کند که همه آنچه آموزش و پرورش کشور از یک معلم انتظار دارد را به بچه ها آموخته اید.
2- برای اینکه مطمئن شوید طرح درس شما درست همان چیزی را که می خواهید آموزش می دهد، باید اهداف روشن و مشخصی تدوین کنید. دقت داشته باشید که اهداف نباید فعالیتهایی باشند که در طرح به کار برده اید، بلکه باید نتایج آموزشی آن فعالیتها باشند. مثلا اگر می خواهید جمع کردن 2+3 را به کلاس یاد بدهید، هدف شما چنین خواهد بود: " دانش آموزان می توانند نشان دهند که چطور 2 را با 3 جمع می کنند
اهداف باید به طور مستقیم قابل اندازه گیری باشند. ( در این باره در بخش ارزشیابی بیشتر صحبت خواهیم کرد. ) به عبارت دیگر مطمئن باشید که می توانید تعیین کنید به اهداف خود رسیده اید یا نه. واضح است که در یک درس می توانید بیش از یک هدف را دنبال کنید.
برای معنی دارتر کردن اهدافتان، می توانید هم هدفهای کلی و هم اهداف جزئی را در آن بگنجانید. اهداف کلی شامل هدفهای نهایی طرح درس است مثلاً " آشنا شدن با نحوه جمع دو عدد ". اما اهداف جزئی بیشتر به همان مواردی که در بالا ذکر شد شباهت دارند.
3- ممکن است برای تعیین مواد و موارد مورد نیاز درستان لازم باشد تا انتهای کار صبر کنید، اما جای نوشتن آنها در ابتدای طرح درس است. به این ترتیب اگر کس دیگری بخواهد از طرح درس شما استفاده کند، قبل از هر چیز می تواند ببیند وسایل مورد نیاز را در اختیار دارد یا نه. مطمئن شوید تمام چیزهای لازم را نوشته اید تا در میانه کار و یا هنگام اجرای درس مشکلی برایتان پیش نیاید.
4- ممکن است مایل باشید پیش درآمدی هم بنویسید. این پیش در آمد راهی است برا

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: